BIM (Yapı Bilgisi Modellemesi)
BIM, inşaat endüstrisinin gelişen bilgi teknolojilerinin etkisiyle ortaya çıkan, bir yapının fiziksel ve fonksiyonel özelliklerinin temsil edildiği dijital bir modelin oluşturulma ve yönetilme sürecidir. Bu süreç bir yapının tasarımında, inşasında ve sürdürülmesinde katkısı olan mimari, statik, mekanik, elektrik, altyapı, yangın, alan düzenlemesi ve peyzaj gibi disiplinlerin üç boyutlu ortamda bilgi paylaşımında bulunmalarını sağlar.
BIM Disiplinler Arası Üç Boyutlu Bilgi Paylaşım Sürecidir:
BIM sürecinde yapı üç boyutlu olarak tüm disiplinleriyle beraber ve gerekli tüm bilgiler işlenerek modellenir. Farklı disiplinler tasarladıkları elemanları, katkıları, BIM’e girilen bilgileri farklı modelleme programlarında oluşturabilirler. Ancak kullanılan tüm modelleme programları BIM destekli olmalıdır. Yani bu programlar arasında veri alışverişi yapılabilmeli ve bu programlar tek bir çatı program altında birleştirilebilmelidirler. Bu sayede BIM’in projelendirme, uygulama ve yönetim süreçlerinde disiplinler arasında gerekli olan işbirliği de sağlanmış olur.
Tüm disiplinlerin tasarımlarını BIM uyumlu programlar ve modeller üzerinde ve 3 Boyutlu olarak hazırlamaları ve bu modellerin bir çatı BIM programı içerisinde birleştirilmesi sayesinde tasarlanan yapı dijital ortamda inşa edilmiş olur. Ulaşılan bu dijital (sanal) modelleme sayesinde, gerçek (somut) ortamda yapı inşasını etkileyecek birçok problemin tespiti ve düzeltilmesi henüz tasarım aşamasında sağlanır. Bu durum hem imalat sürecinin kısalmasını sağlar, hem de tasarımda başa dönüşler ve revizyonlar nedeniyle ortaya çıkacak ilave bütçeleri ortadan kaldırır.
Farklı disiplinlere ait tasarımların iki boyutlu çizimler üzerinde karşılaştırılmasıyla ancak tasarımın tek boyutta uyumu kontrol edilebilir. Planda yapılan çizimlerle, düşey (elevason) kontrollerinin yapılması mümkün değildir. Bir diğer tanımlama ile, yapı tasarımında yer alan tüm disiplinlerin onyıllardır süre gelen plan çizimlerinin mutlaka kesit çizimleri ile de desteklenmesi gerekir. Bu durum hem önemli zaman kayıplarına hem de hatalara açıktır. Diğer taraftan BIM uyumlu programlar kullanılarak yapılan tasarımların BIM çatı program içerisinde birleştirilmesi sayesinde tüm disiplinlerin oluşturduğu tüm girdiler X, Y ve Z uzayında ve her düzlemde kontrol edilebilir hale gelir. Böylelikle saha ortamında zaman ve doğruluk açısından verim artışı sağlanır, gecikmeler ve maliyet kayıpları en aza indirgenir.
BIM modellemelerinde bir standartlaşma seviyesine karar verilmelidir. Bu standartlaşma seviyesi tasarımcıların her birinin sonuç çatı BİM modeline ne seviyede katkı sağlayacağını ve verilecek tasarım detayları seviyesini tanımlar. Hangi standartlaşma seviyesinde çalışma yapılacağının kararı verilerek nihai kullanıcının da ne tür detayları görebileceği ve sonuç modelde hangi verilere ulaşılabileceği de kararlaştırılmış olur.
BIM İle Yapılan Tasarımların Avantajları
• İlerleyen aşamalarda ortaya çıkacak hataları tasarım aşamasında görmeyi sağlar. Tasarım çakışmaları, uyumsuzluklar ve hatalar, inşaat aşamasına geçilmeden önce tasarım aşamasında dijital (sanal) ortamda farkedilir. Böylelikle problemli noktalar maliyet ve zaman kaybı olmadan ve imalat aşamasından çok önce revize edilmiş olur.
• İleriye yönelik doğru kararlar alınabilmesini kolaylaştırır.
• Proje verilerini sonraki aşamalarda kullanılabilmesi için saklar.
• Projenin tüm disiplinleriyle bir bütün olarak ilerlemesine yardımcı olur. Farklı disiplinler arasında koordinasyon ve bilgi alışverişinin doğruluğunu ve kolaylığını artırır.
• Proje aşamasında ilerlenen her adımı ve sonucu dijital ortamda modelleme ve görselleştirme olarak görmek katılımcıların motivasyonunu ve verimliliğini artırır.
• Proje alanının iklimsel ve konumsal verilerini de kullanarak yapının çevre koşullarıyla ilişkisini gösterir.
• Tasarlanan elemanların metraj bilgileri bu programlar sayesinde kolay bir şekilde hesaplanır. Tasarım sürecinde işlenen verilerin anında maliyet bilgilerinin de modele eklenmesi sayesinde yapım toplam maliyeti de elde edilmiş olur. Herhangi bir aşamada yapılan revizyonda girdilerin şeması hazır olduğu için maliyet değişiklikleri de güncellenmiş olur.
• Uygulama planlaması, uygulama sonrası bakım onarım planlaması yapılması da BIM destekli programlarla sağlanır. Dolayısıyla projenin sürdürülebilirliğine katkı sağlar.
BIM’de Standartlaşma Seviyeleri, İçerikler ve Beklentiler – BIM Boyutlar
BIM Boyutları, hangi verilerin modellemeye eklendiğini anlamamızı sağlar. BIM Boyut kararının verilmesiyle birlikte nihai çatı BIM modelinde tüm branşların tasarım öğelerinin görülmesi yannda imalatın ne kadar süreceği, imalatın sıralaması, ne kadara mal olacağı, sürdürülebilirliği ve bakımının nasıl yapılacağı gibi sorulardan hangilerinin cevabının alınabileceği anlaşılır. BIM Boyutlarının tanımı uluslararası bir genel kabule sahip olmasa da çoğunluk için geçerli kabuller aşağıdaki tabloda toplanmıştır.
3D-BIM: 3D BIM görselleştirme yöntemleri, katılımcıların inşa aşaması başlamadan önce 3 boyutlu olarak yapıyı görmelerini ve proje süreci boyunca yapının revizyonlarını 3 boyutlu olarak güncelleyebilmelerini sağlar. Katılımcıların mekansal ve yapısal sorunları analiz etme konusunda işbirliği içerisinde olmalarına imkan verir.
4D-BIM: 4D BIM modelinde 3D’den farklı olarak “planlama verileri” yeni bir bilgi katmanı olarak girilir. Elemanlar üzerine uygun programlarla zaman bilgisi de eklenir. Bu sayede görmek istenilen zaman diliminde saha görüntüsü elde edilir. Merak edilen zaman diliminde proje alanında hangi elemanların tamamlandığı, hangilerine başlanacağı veya hangilerine devam edileceği görülerek disiplinler arasında planlama konusunda da işbirliği sağlanır. 4D modelinde yapılacak olan zaman planlamasının gerçeği yansıtır olması, tüm branşlarda iş akışının ve sıralamasının doğru öngörülmesi ile doğrudan ilişkilidir.
5D-BIM: 5D-BIM model verilerinden hareketle maliyet tahminleri yapılmasını sağlar. Bu tahminler, bir bileşeni satın alma ve kurmanın ilk yatırım maliyeti, kullanım süresince oluşabilecek işletme maliyetleri ve söz konusu bileşenle ilgili verilere dayalı olarak gelecekteki yenilemenin beklenen fiyatı olarak sıralanabilir.
6D-BIM: 6D-BIM enerji tüketimi analizlerinin yapılmasına yardımcı olur. 6D-BIM teknolojisinin kullanılması, tasarım sürecindeyken tam ve doğru enerji tahminlerinde bulunulmasını sağlar. BIM'i 6D-CAD simülasyon modelleriyle entegre etmek, enerji tüketiminin değişikliklerle kontrolünü verir ve enerji tüketiminde genel bir düşüşe yol açar.
7D-BIM: 7D BIM tesis yönetimi verilerinin eklenmesi ile 6D den farklıdır. Parçalara kurulum sırasında, sonrasında ihtiyaç duyduğu gerekli bakımı ve ne sıklıkla bakıma ihtiyaç duyulacağı, performansı artırmak veya enerji tasarrufu sağlamak için optimum seviyede nasıl çalışacağı, kullanım ömrünün ne kadar olduğu gibi veriler eklenir. Bakım, kullanım ömrü ve elde edilecek enerji performansına ilişkin bu veriler sayesinde, operatörler bu faaliyetlerin maliyetlerini belirleyebilir ve yapılacak bakım faaliyetlerini önceden planlayarak yapının ömrü boyunca harcama profillerini oluşturabilir.
BIM Modellemede Bir Başka Standartlaşma Tanımı - BIM Seviyeleri
Temel olarak, BIM seviyeleri, inşaat endüstrisini tam teşekküllü bir işbirliği ortamına taşımak için farklı kilometre taşlarının tanımlandığı, 0 ila 3 arasında değişen seviyelere ayrılmıştır. Bu seviyeler kavramsal olarak aşağıdaki gibi tanımlanır:
BIM Seviye 0: En basit haliyle, seviye 0 etkili bir şekilde işbirliği yapamamak anlamını taşır. 2D-CAD ortamındaki tasarımlar yalnızca Üretim Bilgilerinin sahaya transferi için kullanılır. Çıktı ve dağıtım, kağıt veya elektronik baskılar veya her ikisinin karışımı ile yapılır. Şu anda inşaat endüstrisinde birçok alan bu seviyenin üstünde hizmet vermektedir.
BIM Seviye 1: Bu seviye genellikle konsept çalışması için 3D CAD ve Üretim Bilgilerinin hazırlanması için 2D karışımını içerir. Verilerin elektronik olarak paylaşılması, genellikle yüklenici tarafından yönetilen ortak bir veri ortamında gerçekleştirilir. Birçok disiplin şu anda bu seviyede faaliyet göstermektedir. İşbirliği, her biri kendi 3D bilgilerini veya bu modellerden elde edilen 2D çizimleri kontrol eden ve yayınlayan disiplinler arasında sınırlıdır.
BIM Seviye 2: Bu seviyenin en önemli tarafı bilgilerin paydaşlar arasında nasıl paylaşıldığıdır. Seviye 2’de paylaşımlarn tek bir model üzerinde yapılması gerekmez. Bunun yerine, çeşitli 3D modelleri ve tasarım bilgilerini kullanan farklı taraflara sahip olabilirsiniz; bunlar daha sonra IFC gibi ortak bir dosya biçimine dönüştürülür ve paylaşılır. Standart hale getirilmiş format, tarafların veri veya modelleri bir araya getirmesine ve hata ve israf riskini azaltmak için proje üzerinde daha doğru bir denetim gerçekleştirmesine izin verecek şekilde kullanılır. Sonuçta, BIM Seviye 2, standart bir elektronik transfer yoluyla proje bilgilerinin paylaşılması ve bir çatı BIM programnda birleştirilerek tüm bilgilerin karşlıklı kontrol edilmesidir.
BIM Seviye 3: Merkezi bir depoda tutulan ve bir çatı BIM programında kurulmuş tek, ortak bir proje modeli tüm disiplinler arasındaki tam işbirliğini temsil eder. Tüm tarafların aynı modele erişimleri vardır ve kendi disiplinlerine uygun 3D programlar ile hazırladıkları modelleri bu çatı modelin içerisine işleyerek BIM modelini güncellerler. Bu durum çatışan bilgileri ortadan kaldırarak baştan sona verimlilik sağlar.
BIM Modellemede Ayrıntı (Detay) Düzeyleri - BIM LODS
Bir bina bilgi modelinin ayrıntı düzeyi, proje ilerledikçe, ilk mevcut bilgilere dayanarak artar. Basit bir tasarım modelinden ayrıntılı bir sanal inşaat modeline, daha sonra inşa edilmiş bir yapı bilgisi modeline doğru gelişir. Modelin farklı yönleri, farklı oranlarda gelişebilir.
BIM'in Detay Seviyesi (BIM-LOD) tanımlanırken bina modelinin farklı seviyelerde hangi detayları içereceğini belirleyen, genel kabul görmüş bir sınıflandırma şeklidir. BIM modelinde 100 ile 500 arasında değişen LOD seçenekleri bulunmaktadır.
LOD 100 : Bina 3D modeli temel düzeyde bilgiyi temsil etmek için geliştirilmiştir. Bu aşamada sadece kavramsal model (Kübik Model) oluşturmak mümkündür. Alan, yükseklik, hacim, konum ve yön gibi parametreler tanımlanır.
LOD 200 : Elemanların yaklaşık büyüklük, ebat, şekil, konum ve yön ile modellendiği genel bir modeldir. Geometrik olmayan bilgileri model elemanlarına da ekleyebiliriz.
LOD 300 : Elemanların belirli montajlarla, kesin miktar, boyut, şekil, konum ve oryantasyonla tanımlandığı doğru modelleme ve çizimlerini içerir. Burada da model elemanlara geometrik olmayan bilgiler ekleyebiliriz.
LOD 350 : Yapı elemanlarının çeşitli sistemler ve diğer bina elemanları ile nasıl birleştiğini gösteren model detaylarını ve unsurlarını kapsar. Bu modeller, genellikle inşaat çizimlerine dahil edilen ayrıntıları içerir. Bu ayrıntılar tam olarak imalat modelleridir. Tasarım ve yapım sürecine açıklık getirirler.
LOD 400 : Model elemanları, kesin miktar, boyut, şekil, konum ve oryantasyona ek olarak eksiksiz imalat, montaj ve detaylandırma bilgileriyle daha yüksek seviyeli imalat modelleri hazırlanır.
LOD 500 : Önceki seviyelerin parametlerine ek olarak, elemanların montajı ve bakımı bilgileri de girilir. Yapının yaşam döngüsünü de öngörerek başlamayı sağlar. Boyut, şekil, konum, miktar ve oryantasyondaki gerçek ve doğruya ek olarak, geometrik olmayan bilgiler de modellenen öğelere eklenir.
BIM Hizmetlerimiz
OTS Proje Müşavirlik olarak projelerimizi inşaat endüstrisinin teknolojik gelişimlerinden faydalanarak BIM sistemiyle yapıyoruz. Bu sayede özellikle endüstriyel yapılarda BIM sisteminin süreç boyunca ve süreç sonrasında sağladığı avantajları kullanıyoruz.
MİMARİ
Projelerimizin mimari alanında BIM alt tabanıyla çalışıyoruz. BIM sayesinde yapının malzemeleriyle beraber iç dış görünümlerini, sirkülasyon şemasını, kampüs projelerinde arazi kotlarına göre yapının yerleşimini, kazı dolgu gerekecek kısımları, yol, trafik sirkülasyonlarını, kampüsü oluşturan binaların yaklaşımlarını, yapı boyutlarını 3 boyutlu olarak inşaat öncesinde digital ortamda elde etmiş oluyoruz.
Mimari alanda LOD 350 seviyesine kadar hizmet verebiliyoruz.
STATİK
Statik projelendirme alanında da BIM alt tabanında çalışarak, taşıyıcı elemanların kesişimlerini, birleşim noktalarını mimariyle uyumunu inşaat öncesinde görerek, çalışmada verim, hatalarda azalma sağlıyoruz. Betonarme, çelik, kompozit, ahşap, prefabrik taşıyıcı sistemli projelerimizde BIM uyumlu programlarla hizmet veriyoruz.
Statik alanda LOD 400 seviyesine kadar hizmet verebiliyoruz.
MEKANİK – ELEKTRİK - YANGIN
Projelerimizin mekanik, elektrik ve yangın projelendirmelerinde de BIM uyumlu çalışmak özellikle ekipmanların doğru konumlandırılması konusunda avantaj sağlıyor. Şaft yerlerinin uygunluğu, mekanik sistemin yapı gereksinimlerini karşılama seviyesini öngörebiliyoruz ve çakışmaların kontrolünde hata payını azaltıyoruz.
BIM – SANAL GERÇEKLİK
Sanal gerçeklik bilgisayar teknolojileri ile oluşturulmuş var olan veya olmayan üç boyutlu ortamlarla insanların etkileşiminin sağlanmasıdır. Yapay olarak bir ortam oluşturulur. Kişiye takılan bir kask ya da gözlük kişi proje aşamasındaki bu ortamda sanal olarak gezebilir. Amaç kullanıcının gerçek dünyanın devre dışı kaldığını düşünerek yapay dünyanın gerçekliğini hissetmesidir.
Kullandığımız 3B modelleme programlarına uygun olan sanal gerçeklik gezintileri yapmamızı sağlayan başka programlar sayesinde bu hizmeti de veriyoruz. Bu sayede insan boyutunda alanın içindeymiş hissini kullanıcıya sağlayarak mekanın boyutsal ve dizaynsal olarak uygunluğu inşa öncesinde deneyimlenmiş oluyor. Disiplinler arası çakışmalar olup olmadığı, teknik ekipmanlar arası geçişler, yerleşimler, döşeme veya duvarda gerekebilecek boşlukların yer ve konum doğruluğu kontrolü göz hizasında gerçekmiş gibi kontrol edilebilmektedir.